Barbie và những tranh cãi

Những người hâm mộ “Barbie” ở Việt Nam buộc phải từ bỏ mơ ước được thấy cô búp bê từ thời thơ ấu của mình hóa thân trên màn ảnh bạc, sau khi bộ phim Barbie (2023) bị cấm chiếu vì xuất hiện đường lưỡi bò – khu vực tranh chấp chủ quyền lãnh thổ ở Biển Đông.

Bộ phim hài giả tưởng này, có sự tham gia của Margot Robbie vào vai Barbie và Ryan Gosling vào vai Ken, ban đầu được dự kiến phát hành vào ngày 21 tháng 7, nhưng bị cấm phát hành ở Việt Nam chúng ta sau khi Bộ Văn hoá và Truyền thông phát hiện rằng nó chứa những phân cảnh hiển thị đường lưỡi bò.

Đường “lưỡi bò” là đoạn bao phủ một hình dạng “U” có diện tích 3 triệu kilômét vuông trong Biển Đông, đây là nơi dự trữ dầu và khí tự nhiên rất trù phú. Không chỉ Việt Nam, Philippines, Brunei, Malaysia và Đài Loan đều tuyên bố chủ quyền (mỗi nước một phần nhỏ) đối với khu vực biển này, và điều đó dẫn đến mâu thuẫn với Bắc Kinh về những yêu sách bành trướng đối với tuyến đường biển chiến lược này, nơi đây còn có nguồn lợi ích về nhiều loài cá phong phú và tuyến đường hàng hải quan trọng.

Yêu sách mở rộng của Bắc Kinh đối với khu vực này đã bị Tòa án La Haye từ chối vào năm 2016, sau khi Philippines khởi kiện, nhưng Trung Quốc vẫn tiếp tục không chấp nhận quyết định này.

Nhiều bộ phim và chương trình đã bị loại bỏ hoặc không được phát sóng tại Việt Nam vì hiển thị bản đồ với đường lưỡi bò, bao gồm phim “Uncharted” của diễn viên Tom Holland năm ngoái, bộ phim hoạt hình của DreamWorks/Pearl Studio “Abominable” vào năm 2019 và việc loại bỏ tám tập phim của loạt phim truyền hình Netflix “Pine Gap”. Nhiều người còn suy đoán rằng phim John Wick 4 bị cấm chiếu ở Việt Nam là do có diễn viên Chung Tử Đơn tham gia diễn xuất – nam diễn viên là người đã từng lên tiếng để ủng hộ đường lưỡi bò.

Trung Quốc tuyên bố có liên hệ lịch sử với khu vực rộng lớn này ở Biển Đông và trong những năm gần đây, họ đã sử dụng phương tiện truyền thông để phổ biến thông tin và xác nhận quyền lãnh thổ mà họ cho là của mình. Họ chơi trò giới thiệu về đường lưỡi bò bằng cách lồng ghép khéo léo vào bản đồ và quả địa cầu, bưu thiếp, áo thun và nhiều các ấn phẩm truyền thông khác để khẳng định đó là chủ quyền của họ.

Việc bình thường hóa đường lưỡi bò thông qua phương tiện truyền thông và đặc biệt là mượn một bộ phim nổi tiếng đình đám như “Barbie” có thể giúp củng cố những yêu sách pháp lý của Trung Quốc, mặc dù đây là một trong những yêu sách “vận động hành lang”. Mặc dù vẫn còn rất nhiều những tranh cãi xoay quanh bộ phim.

Hôm 6-7, trên tạp chí Variety của Mỹ, Hãng Warner Bros. đã lên tiếng về vụ việc bộ phim Barbie bị cấm chiếu tại Việt Nam. Theo đó, người phát ngôn của Warner Bros. Film Group nói với Variety: “Bản đồ trong Barbie Land là một bức vẽ bằng phấn màu như trẻ con vẽ. Những nét vẽ nguệch ngoạc mô tả hành trình giả tưởng của Barbie từ Barbie Land đến ‘thế giới thực’. Nó không nhằm mục đích đưa ra bất kỳ loại tuyên bố nào”.

Dẫu sao thì khi được hỏi về việc cấm chiếu bộ phim vì hình ảnh “đường lưỡi bò”, ông Vi Kiến Thành – cục trưởng Cục Điện ảnh khẳng định: “Chúng tôi không thay đổi quan điểm. Việc này đã có quyết định rồi”.

Bên cạnh đó, ông cục trưởng cho biết ông không quan tâm đến hình ảnh phim Barbie đang lan truyền trên mạng xã hội.

Theo Variety, đại diện của đạo diễn Greta Gerwig và Hãng Warner Bros. không bình luận thêm về những chi tiết liên quan đến cốt truyện của bộ phim để tránh tiết lộ nội dung phim. Nhưng tạp chí này phân tích thêm rằng trong phim, nhân vật Barbie sống trong thế giới màu hồng của Barbie Land. 

Đến một ngày, nhân vật phải đối mặt với cuộc khủng hoảng hiện sinh, được khuyến khích bước vào hành trình khám phá bản thân và được cung cấp một tấm bản đồ dẫn đến “Thế giới thực”.

Ngoài ra, bộ phim nổi tiếng năm ngoái “Top Gun: Maverick” cũng đã gây chú ý, sau khi trailer phim cho thấy việc nhà sản xuất loại bỏ cờ Nhật Bản và Đài Loan trên áo khoác nổi tiếng của diễn viên Tom Cruise, nó cũng đã từng xuất hiện trong phần đầu tiên. Sau cuộc phản đối về việc “Tại sao phải cố gắng làm hài lòng các cơ quan kiểm duyệt của Trung Quốc?” nên bộ phim đã rút khỏi công ty phân phối và sản xuất phim Trung Quốc, và bộ phim đã được phát hành với cả hai lá cờ.

Hiện tại, Việt Nam là quốc gia đầu tiên cấm phát hành phim Barbie. Việc bộ phim bị cấm chiếu tại Việt Nam không những thu hút dư luận trong nước mà còn được truyền thông quốc tế hết sức quan tâm.